BizSolutions

Παπαζαφειροπούλου Σοφία -Αλεξία

 

 

Περίληψη:

Σκοπός της διατριβής είναι η μελέτη της τεχνολογικής εξέλιξης που συντελείται στην Ελλάδα κατά την νεωτερική περίοδο 1930 – 1980, αναφορικά με την εισαγωγή του αυτοκινήτου στη ζωή της χώρας, από ιστορικής και κοινωνιολογικής πλευράς. Ο όρος κουλτούρα χρησιμοποιείται υπό την έννοια του πολιτισμικού πλαισίου που οριοθετείται τόσο από κοινωνικές συμπεριφορές κι αντιλήψεις, όσο κι από υλικούς παράγοντες, όπως τα τεχνήματα, και στην προκειμένη περίπτωση  τα οδικά δίκτυα και το αυτοκίνητο.

Σε πρώτη φάση διερευνήθηκε η σχετική με το θέμα διεθνής κυρίως βιβλιογραφία, με σκοπό αφ’ ενός την επιλογή των κατάλληλων για την συγκεκριμένη έρευνα μεθοδολογικών εργαλείων κι αφ’ ετέρου την αποκρυστάλλωση των ερευνητικών ερωτημάτων που θα χρησιμεύσουν ως οδηγός για τον εντοπισμό ερευνητικού υλικού στην συνέχεια.

Σε δεύτερη φάση, πραγματοποιήθηκε η μελέτη έργων που αφορούν ειδικά στην ιστορία και κουλτούρα του αυτοκινήτου, συγκροτώντας μάλιστα κατά τα τελευταία χρόνια ένα υπό διαμόρφωση πεδίο με ιδιαίτερη δυναμική στην αμερικανική και δυτικοευρωπαϊκή βιβλιογραφία. Επιπλέον, με δεδομένο ότι το υπό διερεύνηση θέμα της συγκεκριμένης διατριβής αφορά στον ρόλο του αυτοκινήτου σε ελληνικό πλαίσιο κατά την περίοδο 1930 – 1980, η μελέτη των ανωτέρω έργων συνέβαλε στην μερική διαμόρφωση ερευνητικών ερωτημάτων.

Στη συνέχεια η έρευνα επικεντρώθηκε στον εντοπισμό αρχειακού υλικού που σχετίζεται με την ιστορική τεκμηρίωση αναφορικά με την διαμόρφωση της κουλτούρας του αυτοκινήτου στην ελληνική περίπτωση κατά την υπό εξέταση περίοδο. Μέχρι στιγμής έχει πραγματοποιηθεί έρευνα σε αρχειακό υλικό που εντοπίζεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη, τη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, το Φωτογραφικό Αρχείο του Μουσείου Μπενάκη, το Φωτογραφικό Αρχείο του Πολεμικού Μουσείου, το Αρχείο Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού, το Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, τη Βιβλιοθήκη του Τεχνικού Επιμελητηρίου, την Κεντρική Βιβλιοθήκη ΕΜΠ, την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, το Αρχείο του Εθνικού Ιδρύματος «Ελευθέριος Βενιζέλος» και τα Γενικά Αρχεία του Κράτους.

Όσον αφορά στο επίπεδο μακροκλίμακας, τα ιστορικά τεκμήρια που προκύπτουν από την μέχρι τώρα αρχειακή μελέτη συμβάλλουν στη διαμόρφωση ιστορικής αντίληψης αναφορικά με τον ρόλο του αυτοκινήτου στην κατασκευή δικτύου επικοινωνιών εντός της ελληνικής επικράτειας, στην κατασκευή του νεωτερικού περιβάλλοντος όπως συγκροτείται από τις οδικές υποδομές και μετακινήσεις και συνιστά το πλαίσιο εμπειρίας των ιστορικών δρώντων σηματοδοτώντας την δημόσια και ιδιωτική σφαίρα κατά την περίοδο 1930 – 1980, ενώ παράλληλα ενδύεται με συλλογικές προσδοκίες περί εκσυγχρονισμού.

Πιο συγκεκριμένα, από την έως τώρα μελέτη σκιαγραφείται η εικόνα των οδικών μεταφορών, κυρίως μέσω του λόγου (discourse) που αρθρώνεται από την επιστημονική ελίτ, ήτοι τους μηχανικούς, τους συγκοινωνιολόγους, τους πολεοδόμους και τους αρχιτέκτονες. Οι απόψεις που εκφέρουν συνιστούν τεκμήρια περί της τεχνογνωσίας που αναπτύσσεται στη χώρα αναφορικά με την τεχνολογία οχημάτων και οδοποιΐας, και περί των οικονομικοπολιτικών αναπτυξιακών αιτημάτων που συγκροτούνται αναφορικά με οικονομοτεχνικά θέματα και ζητήματα χωροταξίας και χάραξης συγκοινωνιακών, και κατ’ επέκταση εμπορικών και κοινωνικών δικτύων.

Όσον αφορά στο επίπεδο μικροκλίμακας έχει μελετηθεί και συνεχίζεται η αναζήτηση ιστορικών μαρτυριών που εκτείνονται πέρα από το πεδίο του επίσημου λόγου και εστιάζουν στους χρήστες του αυτοκινήτου. Συγκεκριμένα, προκύπτουν πληροφορίες σχετικά με την διαμόρφωση της καθημερινότητας διαφόρων κοινωνικών ομάδων σε σχέση με το αυτοκίνητο, με την κοινωνικοπολιτισμική εικόνα του αυτοκινήτου ως μεταφορικού μέσου όπως κατασκευάζεται και αναπαράγεται στα Μέσα Ενημέρωσης και κυρίως στον ειδικό Τύπο, με την κοινωνική του σημασιοδότηση, και τις διαμορφούμενες πολιτισμικές νοοτροπίες που αναπτύσσονται αναφορικά με αυτό βάσει των ποιοτικών χαρακτηριστικών των κοινωνικών ομάδων των χρηστών του, καθώς και την επαγγελματική δραστηριοποίηση που σημειώνεται σε σχέση με το αυτοκίνητο και τις οδικές μεταφορές εν γένει.

Το ανωτέρω αρχειακό υλικό συμβάλλει στην διασαφήνιση ζητημάτων που αφορούν στον προσδιορισμό πολιτισμικών κωδίκων συμπεριφοράς κι αξιακών συστημάτων μέσα από τις κοινωνικοπολιτισμικές πρακτικές που συγκροτούνται γύρω από το αυτοκίνητο, όπως οι εμπορικές εκθέσεις κι οι αγώνες αυτοκινήτων. Δευτερογενώς συμβάλλει στην κατανόηση της κατασκευής ή του επαναπροσδιορισμού ταυτοτήτων σε συνάφεια με τη δυνατότητα μετακίνησης και ενδεχόμενης πρόσβασης σε υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας, με τις καταναλωτικές πρακτικές και με την μετάβαση του ρόλου του αυτοκινήτου από σύμβολο διάκρισης των ανώτερων τάξεων σε προϊόν μαζικής κουλτούρας και εκδημοκρατισμού των ανέσεων στην ελληνική καθημερινότητα μέσω της καλλιέργειας της κουλτούρας του ελεύθερου χρόνου και της μαζοποίησης του τουρισμού. 

Μέχρι τώρα έχουν πραγματοποιηθεί 5 παρουσιάσεις σε διεθνή συνέδρια ενώ μία εργασία είναι υπό δημοσίευση σε επιστημονικό περιοδικό.

Α/Α	Τίτλος Παραδοτέου	Είδος παραδοτέου
01	Ενδιάμεση αναφορά για την περίοδο Απριλίου 2009 – Δεκεμβρίου 2011	Ενδιάμεσες αναφορές προόδου
02	Car Exhibitions in 1960’s Greek Culture	Ανακοινώσεις σε συνέδρια
03	The automobile culture as a context of mobility and communications in Greece during the period 1930 – 1970	Ανακοινώσεις σε συνέδρια
04	The co-evolution of automobiles’ significations and drivers’ identities within the mobility context of the 1960’s Greek culture	Ανακοινώσεις σε συνέδρια
05	Οι ιστοριογραφικές τάσεις στο πεδίο της ιστορίας και κουλτούρας του αυτοκινήτου	Δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά
06	Technology users as amateur mechanics: The case of the construction and decoration of extemporaneous automobiles in WWII and postwar Greece	Ανακοινώσεις σε συνέδρια
07	The antagonism of railways and automobiles in Greece from 1930s to 1960s as a case of a controversial intermodality	Ανακοινώσεις σε συνέδρια
08	Ενδιάμεση αναφορά Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2012	Δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά
09	Η γυναικεία ταυτότητα κι η αυτοκίνηση στην Ελλάδα την περίοδο 1950 – 1970, στο πλαίσιο της θεωρίας του Τεχνοφεμινισμού	Ανακοινώσεις σε συνέδρια
10	Technology Users as Empirically-trained Mechanics: Assembly and Decoration of Improvised Vehicles in Greece during and after World War II	Δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά
11	Mobility and the Centre - Periphery Dichotomy: An attempt to conceptualize automobility in Greece regarding its geopolitical and geocultural position from the 1930s to the 1960s	Ανακοινώσεις σε συνέδρια
12	Τουρισμός και αυτοκίνηση. Η ανακατασκευή του ελληνικού μεταπολεμικού τοπίου ως αξιοθέατου	Ανακοινώσεις σε συνέδρια
13	To εθνικό οδικό δίκτυο κατά την περίοδο 1930 - 1980. Η κουλτούρα του αυτοκινήτου στην Ελλάδα	Διδακτορική Διατριβή